بی حسی کامل در دندانپزشکی
در ذهن اغلب بیماران، دندانپزشکی و درد مترادف هم هستند. خصوصاً برای بیمارانی که دندانهای ضعیفی دارند یا بیمارانی
که مورد درمان بیماری‌های پریودنتال قرارگرفته‌اند و یا بیمارانی که نیاز به درمان ریشه داشتند، این ارتباط درد و دندانپزشکی بیشتر حس شده است.
داروهای بی‌حسی کامل از رایجترین داروهای مورداستفاده در دندانپزشکی هستند که به‌صورت موضعی تزریق می‌شوند.
در طی درمان ممکن است بیمار دردی در دهان حس کند لذا قطعاً نسبت به آن واکنش نشان داده و مانع تمرکز پزشک حین درمان میشود به‌این‌علت دندانپزشک قبل از شروع درمان از بی‌حسی کامل برای بی‌حس کردن نقطه موردنظر استفاده خواهد کرد تا درد در بیمار کاهش‌یافته و یا حس نشود.
طبق تحقیقات صورت گرفته ترس از درد در دندانپزشکی به‌طور مستقیم به تزریق موضعی بی‌حسی کامل مرتبط است. سرفصلهای عنوان‌شده در این مقاله عبارت‌اند از:
• مواد بی‌حس‌کننده در بی‌حسی کامل دندان.
• انواع تزریق بی‌حسی کامل دندان.
• اثرات جانبی تزریق داروهای بی‌حسی کامل دندان.
مواد بی‌حس‌کننده در بی‌حسی کامل دندان
در طی درمان ممکن است بیمار دردی در دهان حس کند لذا قطعاً نسبت به آن واکنش نشان داده و مانع تمرکز پزشک حین درمان میشود به‌این‌علت دندانپزشک قبل از شروع درمان از بی‌حسی کامل برای بی‌حس کردن نقطه موردنظر استفاده خواهد کرد تا درد در بیمار کاهش‌یافته و یا حس نشود.
طبق تحقیقات صورت گرفته ترس از درد در دندانپزشکی به‌طور مستقیم به تزریق موضعی بی‌حسی کامل مرتبط است. سرفصلهای عنوان‌شده در این مقاله عبارت‌اند از:
• مواد بی‌حس‌کننده در بی‌حسی کامل دندان.
• انواع تزریق بی‌حسی کامل دندان.
• اثرات جانبی تزریق داروهای بی‌حسی کامل دندان.
گاهی اوقات دندانپزشک برای درمان مشکلات دندان، ناچار به بی‌حس کردن بخشی از دهان بیمار خواهد شد. وی داروی بی‌حسی کامل را در لثه یا گونه داخلی بیمار تزریق می‌کند.
این دارو بی‌حسی موضعی نامیده میشود. شایع‌ترین داروی بی‌حسی موضعی که دندانپزشکان از آن استفاده می‌کنند لیدوکائین است. نمونه‌های بسیاری از داروهای بی‌حس‌کننده وجود دارند که اسامی تمامی آنها به کائین ختم میشود.
بسیاری مردم نوکائین را به‌عنوان داروی بی‌حس‌کننده‌ی کلاسیک می‌شناسند اما درواقع نوکائین دیگر مورداستفاده قرار نمی‌گیرد.
داروهایی که امروزه مورداستفاده قرار می‌گیرند بهتر از نوکائین عمل کرده و بی‌حسی را در مدت‌زمان طولانی‌تری حفظ می‌کنند.
احتمال واکنشهای آلرژیک بیماران به این داروهای بی‌حسی کامل کمتر است. داروی بی‌حس‌کننده تنها بخشی از چیزی است که تزریق میشود.
مایع تزریق می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• نوعی دارو به نام vasoconstrictor یا تنگ‌کننده عروق: این دارو عروق خونی بیمار را مختل می‌کند که درنتیجه آن اثر بی‌حسی کامل ماندگارتر خواهد شد.
• یک ماده شیمیایی که مانع از تجزیه شدن تنگ‌کننده‌های عروقی یا همان وازوکنستریکتور میشود.
• هیدروکسید کلسیم: این مایع به عملکرد داروی بی‌حس‌کننده کمک می‌کند.
• کلرید سدیم: این مایع کمک می‌کند تا مواد بی‌حسی کامل وارد خون شود.
با تزریق این مواد از انتشار تحرکات عصب بالقوه جلوگیری میشود لذا بی‌حسی کامل اتفاق می‌افتد بطوریکه احساس را از منبع تحریک مانند دندان و لثه نمی‌توان به مغز منتقل کرد.
مهار انتقال عصبی از طریق مسدود کردن قابل‌برگشت کانالهای سدیم از عمده‌ترین عملکرد داروهای بی‌حسی کامل است.
برای دپولاریزاسیون جدار سلول و درنتیجه عبور موج عصب، سدیم می‌بایست در غشاء سلول‌های عصبی جریان داشته باشد زمانی که عصب خاصیت دپولاریزاسیون خود را از دست بدهد برانگیزشی عصبی منتقل نخواهد شد درنتیجه بی‌حسی کامل رخ می‌دهد.
به‌طور ساختاری بی‌حسی موضعی دارای ویژگی‌های بنیادی خاصی است. این داروها یک گروه لیپوفیل یا چربی گرا هستند که به‌وسیله یک آمید یا پیوند استر به یک زنجیره کربن که به‌نوبه خود به یک گروه هیدروفیلی متصل‌اند، پیوسته است. بی‌حسی‌های موضعی توسط این آمید یا استرها طبقه‌بندی می‌شوند.
انواع تزریق بی‌حسی کامل دندان
این دارو بی‌حسی موضعی نامیده میشود. شایع‌ترین داروی بی‌حسی موضعی که دندانپزشکان از آن استفاده می‌کنند لیدوکائین است. نمونه‌های بسیاری از داروهای بی‌حس‌کننده وجود دارند که اسامی تمامی آنها به کائین ختم میشود.
بسیاری مردم نوکائین را به‌عنوان داروی بی‌حس‌کننده‌ی کلاسیک می‌شناسند اما درواقع نوکائین دیگر مورداستفاده قرار نمی‌گیرد.
داروهایی که امروزه مورداستفاده قرار می‌گیرند بهتر از نوکائین عمل کرده و بی‌حسی را در مدت‌زمان طولانی‌تری حفظ می‌کنند.
احتمال واکنشهای آلرژیک بیماران به این داروهای بی‌حسی کامل کمتر است. داروی بی‌حس‌کننده تنها بخشی از چیزی است که تزریق میشود.
مایع تزریق می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• نوعی دارو به نام vasoconstrictor یا تنگ‌کننده عروق: این دارو عروق خونی بیمار را مختل می‌کند که درنتیجه آن اثر بی‌حسی کامل ماندگارتر خواهد شد.
• یک ماده شیمیایی که مانع از تجزیه شدن تنگ‌کننده‌های عروقی یا همان وازوکنستریکتور میشود.
• هیدروکسید کلسیم: این مایع به عملکرد داروی بی‌حس‌کننده کمک می‌کند.
• کلرید سدیم: این مایع کمک می‌کند تا مواد بی‌حسی کامل وارد خون شود.
با تزریق این مواد از انتشار تحرکات عصب بالقوه جلوگیری میشود لذا بی‌حسی کامل اتفاق می‌افتد بطوریکه احساس را از منبع تحریک مانند دندان و لثه نمی‌توان به مغز منتقل کرد.
مهار انتقال عصبی از طریق مسدود کردن قابل‌برگشت کانالهای سدیم از عمده‌ترین عملکرد داروهای بی‌حسی کامل است.
برای دپولاریزاسیون جدار سلول و درنتیجه عبور موج عصب، سدیم می‌بایست در غشاء سلول‌های عصبی جریان داشته باشد زمانی که عصب خاصیت دپولاریزاسیون خود را از دست بدهد برانگیزشی عصبی منتقل نخواهد شد درنتیجه بی‌حسی کامل رخ می‌دهد.
به‌طور ساختاری بی‌حسی موضعی دارای ویژگی‌های بنیادی خاصی است. این داروها یک گروه لیپوفیل یا چربی گرا هستند که به‌وسیله یک آمید یا پیوند استر به یک زنجیره کربن که به‌نوبه خود به یک گروه هیدروفیلی متصل‌اند، پیوسته است. بی‌حسی‌های موضعی توسط این آمید یا استرها طبقه‌بندی می‌شوند.
تزریق بی‌حسی به دو صورت انجام میشود. تزریق بلاک که یک ناحیه کامل از دهان مثل فک پایین را بی‌حس می‌کند.
تزریق نفوذی یا infiltration که یک ناحیه کوچک‌تر نزدیک محل تزریق را بی‌حس می‌کند. برای بی‌حسی کامل دندانپزشک باید ماده بی‌حسی را آهسته‌آهسته در نقطه موردنظر تزریق کند.
نکاتی که زمان تزریق بی‌حسی کامل در دندانپزشکی باید رعایت شود:
1. آماده‌سازی: اگر شما برای درمان دندان خود به بی‌حسی کامل نیاز داشته باشید دندانپزشک بخشی از دهان شما را با هوا یا پنبه خشک می‌کند. پس‌ازآن بسیاری از دندانپزشکان پوست آن ناحیه را با یک ژل بی‌حس‌کننده بی‌حس می‌کنند.
2. تزریق: در این مرحله دندانپزشک داروی بی‌حسی را به‌آرامی به بافت لثه تزریق می‌کند. اکثر مردم تیزی سوزن و ورود آن به لثه را احساس نمی‌کنند اما در عوض سوزش ناشی از حرکت داروی بی‌حسی در بافت لثه احساس میشود.
3. محل تزریق: داروی بی‌حسی باید در نقطه‌ای از دهان که اعصاب مربوط به فک، لثه و دندان از آن عبور می‌کند، تزریق شود. عموماً برای بی‌حس کردن دندان فک بالا لازم است تا بی‌حسی در لثه مجاور همان دندان یا به عبارتی در پای همان دندان تزریق شود. برای دندانهای آسیای فک پایین ناحیه درون لپ که اعصاب اصلی فک پایین ازآنجا عبور می‌کنند، بی‌حس میشود. برای بی‌حس کردن دندانهای آسیای کوچک عصب چانه باید بی‌حس شود. اگر مشکلات دندان مربوط به ریشه بوده و نیاز به عصب‌کشی است، بی‌حسی باید در کانالهای دندان تزریق شود. اگر دندان به‌سختی بی‌حس میشود دندانپزشک داروی بی‌حسی را در الیاف نگه‌دارنده دندان تزریق می‌کند که کمی دردناک خواهد بود.
4. تأثیر بی‌حسی: اثر بی‌حسی کامل می‌تواند تا چندین ساعت باقی بماند. بعد از اتمام کار و ترک مطب ممکن است خوردن یا به‌وضوح صحبت کردن برای شما دشوار باشد. حتی نوشیدن مایعات با نی نیز برایتان دشوار خواهد بود. مراقب باشید تا ناحیه بی‌حس شده را با دندان گاز نگیرید زیرا بدون اینکه دردی حس کنید به خود آسیب می‌زنید.
اثرات جانبی تزریق داروهای بی‌حسی کامل دندان
تزریق نفوذی یا infiltration که یک ناحیه کوچک‌تر نزدیک محل تزریق را بی‌حس می‌کند. برای بی‌حسی کامل دندانپزشک باید ماده بی‌حسی را آهسته‌آهسته در نقطه موردنظر تزریق کند.
نکاتی که زمان تزریق بی‌حسی کامل در دندانپزشکی باید رعایت شود:
1. آماده‌سازی: اگر شما برای درمان دندان خود به بی‌حسی کامل نیاز داشته باشید دندانپزشک بخشی از دهان شما را با هوا یا پنبه خشک می‌کند. پس‌ازآن بسیاری از دندانپزشکان پوست آن ناحیه را با یک ژل بی‌حس‌کننده بی‌حس می‌کنند.
2. تزریق: در این مرحله دندانپزشک داروی بی‌حسی را به‌آرامی به بافت لثه تزریق می‌کند. اکثر مردم تیزی سوزن و ورود آن به لثه را احساس نمی‌کنند اما در عوض سوزش ناشی از حرکت داروی بی‌حسی در بافت لثه احساس میشود.
3. محل تزریق: داروی بی‌حسی باید در نقطه‌ای از دهان که اعصاب مربوط به فک، لثه و دندان از آن عبور می‌کند، تزریق شود. عموماً برای بی‌حس کردن دندان فک بالا لازم است تا بی‌حسی در لثه مجاور همان دندان یا به عبارتی در پای همان دندان تزریق شود. برای دندانهای آسیای فک پایین ناحیه درون لپ که اعصاب اصلی فک پایین ازآنجا عبور می‌کنند، بی‌حس میشود. برای بی‌حس کردن دندانهای آسیای کوچک عصب چانه باید بی‌حس شود. اگر مشکلات دندان مربوط به ریشه بوده و نیاز به عصب‌کشی است، بی‌حسی باید در کانالهای دندان تزریق شود. اگر دندان به‌سختی بی‌حس میشود دندانپزشک داروی بی‌حسی را در الیاف نگه‌دارنده دندان تزریق می‌کند که کمی دردناک خواهد بود.
4. تأثیر بی‌حسی: اثر بی‌حسی کامل می‌تواند تا چندین ساعت باقی بماند. بعد از اتمام کار و ترک مطب ممکن است خوردن یا به‌وضوح صحبت کردن برای شما دشوار باشد. حتی نوشیدن مایعات با نی نیز برایتان دشوار خواهد بود. مراقب باشید تا ناحیه بی‌حس شده را با دندان گاز نگیرید زیرا بدون اینکه دردی حس کنید به خود آسیب می‌زنید.
داروهای بی‌حسی کامل از رایجترین داروهای مورداستفاده در دندانپزشکی هستند که عوارض جانبی آن به‌ندرت مشاهده میشود.
یکی از عوارض داروهای بی‌حسی کامل هماتوم است. زمانی که سوزن تزریق به رگهای خونی برخورد کند این عارضه به‌صورت تورمی پر از خون نمایان میشود.
گاهی اوقات داروی بی‌حس‌کننده سبب کرخت شدن ناحیه‌ای خارج از ناحیه هدف میشود در این صورت ممکن است پلک یا دهان شما دچار افتادگی شود، نگران نباشید با از بین رفتن اثر بی‌حسی این مشکل برطرف خواهد شد.
در این وضعیت اگر نمی‌توانید پلک بزنید بهتر است تا زمان از بین رفتن اثر دارو پلکتان را با چسب بسته نگه‌دارید. اثر بی‌هوشی معمولاً چند ساعت بوده و بعدازآن از بین می‌رود.
افرادی که دارای فشارخون بالا هستند و داروی ضد فشار مصرف می‌کنند ممکن است در اثر تزریق داروی بی‌حسی کامل ضربان قلب آنها تندتر شود که این حالت مشکل‌ساز نبوده و فقط یک تا 2 دقیقه طول می‌کشد.
حساسیت به مواد بی‌حسی به‌ندرت اتفاق می‌افتد اما اگر بدون هیچ مشکلی با تزریق داروی بی‌حسی دچار تپش قلب می‌شوید حتماً پزشک خود را از این موضوع مطلع سازید.
ممکن است زمان تزریق داروی بی‌حسی کامل سوزن تزریق به یک عصب آسیب بزند. با بروز این مشکل چندین هفته یا چند ماه ممکن است درد و بی‌حسی را داشته باشید تا این عصب به‌مرور بهبود یابد.
واکنش آلرژیک به داروهای بی‌حسی کامل بسیار نادر است، بااین‌حال در خصوص تمام داروهایی که مصرف می‌کنید یا حتی در مورد داروهای بدون نسخه، گیاهان دارویی و یا هر ویتامینی که مصرف می‌کنید، با دندانپزشکتان صحبت کنید.
همچنین اگر نسبت به مصرف برخی داروها درگذشته واکنش نشان داده‌اید، پزشک خود را از این واکنشهای هرچند ناچیز نیز آگاه کنید. ممکن است برخی از این داروها با بی‌حسی موضعی ارتباط داشته باشند.
از علائم واکنشهای آلرژیک شدید می‌توان به مواردی نظیر راش یا قرمزی پوست سراسر بدن، خارش و کهیر، مشکلات تنفسی، تورم گلو، آسم، دل‌پیچه، نامنظم شدن ضربان قلب، افت فشارخون و تورم صورت و لبها اشاره کرد. نگران نباشید اکثر این واکنشهای آلرژیک نسبت به داروی بی‌حسی کامل نسبتاً خفیف بوده و به‌راحتی درمان میشود.
ممکن است زمان تزریق داروی بی‌حسی کامل سوزن تزریق به یک عصب آسیب بزند. با بروز این مشکل چندین هفته یا چند ماه ممکن است درد و بی‌حسی را داشته باشید تا این عصب به‌مرور بهبود یابد.
بی‌حسی کامل روشی برای کاهش درد در روشهای درمانی دندانپزشکی است که به‌صورت موضعی به نواحی موردنظر در دهان تزریق میشود.
تزریق بی‌حسی کامل به دو صورت بلاک و اینفیلتره انجام میشود که در تزریق بلاک ناحیه‌ی بیشتری از دهان مثلاً کل فک پایین بی‌حس میشود درصورتیکه در روش اینفیلتره ناحیه کوچکی از دهان بی‌حس خواهد شد.
دسته‌ای از بیماران به برخی از داروهای بی‌حسی کامل حساسیت داشته و ممکن است بعد از تزریق این داروها با مشکلاتی نظیر نامنظم شدن ضربان قلب، افت فشارخون، خارش و کهیر و یا سایر مشکلات مواجه شوند ازاین‌رو اگر پیش‌ازاین با این واکنشهای آلرژیک روبرو شده‌اید بهتر است پزشک خود را در جریان بگذارید.
یکی از عوارض داروهای بی‌حسی کامل هماتوم است. زمانی که سوزن تزریق به رگهای خونی برخورد کند این عارضه به‌صورت تورمی پر از خون نمایان میشود.
گاهی اوقات داروی بی‌حس‌کننده سبب کرخت شدن ناحیه‌ای خارج از ناحیه هدف میشود در این صورت ممکن است پلک یا دهان شما دچار افتادگی شود، نگران نباشید با از بین رفتن اثر بی‌حسی این مشکل برطرف خواهد شد.
در این وضعیت اگر نمی‌توانید پلک بزنید بهتر است تا زمان از بین رفتن اثر دارو پلکتان را با چسب بسته نگه‌دارید. اثر بی‌هوشی معمولاً چند ساعت بوده و بعدازآن از بین می‌رود.
افرادی که دارای فشارخون بالا هستند و داروی ضد فشار مصرف می‌کنند ممکن است در اثر تزریق داروی بی‌حسی کامل ضربان قلب آنها تندتر شود که این حالت مشکل‌ساز نبوده و فقط یک تا 2 دقیقه طول می‌کشد.
حساسیت به مواد بی‌حسی به‌ندرت اتفاق می‌افتد اما اگر بدون هیچ مشکلی با تزریق داروی بی‌حسی دچار تپش قلب می‌شوید حتماً پزشک خود را از این موضوع مطلع سازید.
ممکن است زمان تزریق داروی بی‌حسی کامل سوزن تزریق به یک عصب آسیب بزند. با بروز این مشکل چندین هفته یا چند ماه ممکن است درد و بی‌حسی را داشته باشید تا این عصب به‌مرور بهبود یابد.
واکنش آلرژیک به داروهای بی‌حسی کامل بسیار نادر است، بااین‌حال در خصوص تمام داروهایی که مصرف می‌کنید یا حتی در مورد داروهای بدون نسخه، گیاهان دارویی و یا هر ویتامینی که مصرف می‌کنید، با دندانپزشکتان صحبت کنید.
همچنین اگر نسبت به مصرف برخی داروها درگذشته واکنش نشان داده‌اید، پزشک خود را از این واکنشهای هرچند ناچیز نیز آگاه کنید. ممکن است برخی از این داروها با بی‌حسی موضعی ارتباط داشته باشند.
از علائم واکنشهای آلرژیک شدید می‌توان به مواردی نظیر راش یا قرمزی پوست سراسر بدن، خارش و کهیر، مشکلات تنفسی، تورم گلو، آسم، دل‌پیچه، نامنظم شدن ضربان قلب، افت فشارخون و تورم صورت و لبها اشاره کرد. نگران نباشید اکثر این واکنشهای آلرژیک نسبت به داروی بی‌حسی کامل نسبتاً خفیف بوده و به‌راحتی درمان میشود.
ممکن است زمان تزریق داروی بی‌حسی کامل سوزن تزریق به یک عصب آسیب بزند. با بروز این مشکل چندین هفته یا چند ماه ممکن است درد و بی‌حسی را داشته باشید تا این عصب به‌مرور بهبود یابد.
بی‌حسی کامل روشی برای کاهش درد در روشهای درمانی دندانپزشکی است که به‌صورت موضعی به نواحی موردنظر در دهان تزریق میشود.
تزریق بی‌حسی کامل به دو صورت بلاک و اینفیلتره انجام میشود که در تزریق بلاک ناحیه‌ی بیشتری از دهان مثلاً کل فک پایین بی‌حس میشود درصورتیکه در روش اینفیلتره ناحیه کوچکی از دهان بی‌حس خواهد شد.
دسته‌ای از بیماران به برخی از داروهای بی‌حسی کامل حساسیت داشته و ممکن است بعد از تزریق این داروها با مشکلاتی نظیر نامنظم شدن ضربان قلب، افت فشارخون، خارش و کهیر و یا سایر مشکلات مواجه شوند ازاین‌رو اگر پیش‌ازاین با این واکنشهای آلرژیک روبرو شده‌اید بهتر است پزشک خود را در جریان بگذارید.